Istraživanja
Istraživanja Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana sprovode se kako bi se sakupili i obradili podaci u cilju utvrđivanja stepena ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava u AP Vojvodini u oblastima kojima se institucija bavi, a u skladu sa ovlašćenjima navedenim u Pokrajinskoj skupštinskoj odluci o Pokrajinskom ombudsmanu.
Posebno značajna činjenica u vezi sa istraživanjima Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana je da ona na sistematičan način dokumentuju stanje ljudskih prava u AP Vojvodini u određenom vremenskom periodu. Imajući u vidu činjenicu da se u pojedinim oblastima ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava podaci ne prikupljaju, niti sistematski obrađuju, istraživanja naše institucije su neretko prvi i pionirski koraci ka sistematskom praćenju i dokumentovanju stanja ljudskih prava i mogućnostima njihovog ostvarivanja u odnosu na lokalne i pokrajinske organe uprave na teritoriji AP Vojvodine.
Publikacije Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana dokumentuju pojedine aktivnosti institucije i nude njena, kao i iskustva drugih institucija, organizacija i pojedinaca/ki u različitim oblastima ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava. Kao i u slučaju istraživanja, pojedine publikacije Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana bile su među prvima u Republici Srbiji i AP Vojvodini koje su se na specifičan način bavile nekom od oblasti ili načina institucionalne zaštite i unapređenja ljudskih prava.
Rezultati istraživanja u ovoj publikaciji treba da pomognu u procesu zagovaranja potrebe uvođenja principa rodne ravnopravnosti u oblast zaštite prava nacionalnih manjina. Pokrajinski ombudsman je pre nekoliko godina sproveo prvo istraživanje o zastupljenosti žena na mestima odlučivanja i unapređenja položaja žena u nacionalnim savetima, uoči priprema za održavanje izbora za nacionalne savete nacionalnih manjina. Istraživanje je pokazalo da je učešće žena na mestima odlučivanja, ali i u članstvu nacionalnih saveta bilo na nivou proseka učešća žena u javnom i političkom životu uopšte, te da se saveti ne bave rodnom ravnopravnošću i ljudskim pravima žena.
Nacionalne savete smo tom prilikom podsetili na obavezu podsticanja žena da se uključuju u aktivnosti saveta, ne samo radi ispunjenja zakonske obaveze, nego suštinske potrebe za većim angažovanjem žena koje će doprineti unapređenju kvaliteta rada saveta.
Iako je nakon izbora za nacionalne savete 2010. godine, slika o učešću žena na mestima odlučivanja poboljšana, jer je primenjena tzv. kvota za manje zastupljeni pol, odlučili smo se na novo istraživanje, ne samo da bismo dobili brojčane podatke, nego dubinski sagledali stvarni položaj i ulogu žena u nacionalnim savetima nacionalnih manjina, kao i u celokupnom društvu.
Pokrajinski ombudsman već sedmu godinu u nadležnim institucijama prikuplja podatke na godišnjem nivou, koji mogu da ukažu na postupanje institucija i pomognu da se usvoje i primenjuju odgovarajuće mere u zaštiti od nasilja u porodici. Problem prilikom prikupljanja podataka i njihovog tumačenja predstavlja to što institucije neredovno dostavljaju tražene informacije i nesistematično vode podatke, zbog čega je teško, u nekim slučajevima i nemoguće na odgovarajući način pratiti situaciju u vezi sa porodičnim nasiljem. Nažalost, nije dovoljno učinjeno u poboljšanju pristupa institucija prikupljanju, evidentiranju i širenju podataka što bi doprinelo boljem praćenju i potpunom razumevanju ove pojave. Ipak, i nepotpuno prikupljeni podaci pokazuju da su u ogromnom procentu žrtve porodičnog nasilja žene u svojstvu supruge ili vanbračne partnerke u odnosu na počinioce, koji su u ogromnom procentu muškarci. Iz godine u godinu raste broj prijavljenih slučajeva nasilja u porodici, ali se uočava sklonost svih institucija da primenjuju mahom blaže mere i kazne, dok ohrabruje to što institucije izveštavaju da je njihova međusobna saradnja iz godine u godinu sve bolja. Takođe, institucije su upoznate i u velikoj meri primenjuju Opšti protokol o saradnji ustanova, organa i organizacija u oblasti nasilja nad ženama u porodici i partnerskim odnosima što bi trebalo da unapredi njihovu saradnju, zaštitu žrtava i procesuiranjem počinilaca nasilja u porodici.
Izveštaj koji je pred Vama sadrži rezultate istraživanja „Eksploatacija dece na internetu” sprovedenog u okviru projekta „Prevencija eksploatacije dece u jugoistočnoj Evropi – Eksploatacija dece na internetu”, a koji se bavi fenomenom eksploatacije dece putem informacionih i komunikacionih tehnologija (IKT), naročito putem računara i mobilnih telefona, odnosno interneta.
Uz podatke o tome na koji način institucije i drugi nadležni organi uprave, agencije i ustanove u Republici Srbiji, odnosno AP Vojvodini koje se bave decom pristupaju pitanju eksploatacije dece putem (IKT), izveštaj sadrži i mišljenja i stavove dece i roditelja iz vojvođanskih osnovnih i srednjih škola o ovoj društvenoj pojavi, kao i stručnjaka iz institucija, ustanova i organizacija civilnog društva (OCD) koji se bave decom u oblasti obrazovanja, socijalne i zdravstvene zaštite i bezbednosti.
Poseban deo izveštaja čine podaci dobijeni od provajdera usluga interneta i mobilne telefonije u Republici Srbiji, kao i analiza medijskih napisa o eksploataciji dece putem IKT objavljenim u medijima u Srbiji tokom 2012. godine. Na kraju izveštaja navedeni su zaključci i preporuke institucije Pokrajinskog ombudsmana u vezi sa koracima koje bi relevantni društveni akteri – institucije, ustanove i organizacije – trebalo da preduzmu u okviru svojih ovlašćenja i nadležnosti u cilju suzbijanja i prevencije pojave eksploatacije dece putem IKT u AP Vojvodini i Republici Srbiji.
Istraživanje „Vojvođanski učenici o diskriminaciji“ Pokrajinski ombudsman sproveo je krajem 2011. godine sa ciljem da se prikupe relevantni podaci o tome kako srednjoškolci u Vojvodini shvataju diskriminaciju, kakvi su im stavovi u vezi sadiskriminacijom i konačno, da se utvrdi da li među učenicima postoji izražena diskriminacija na nacionalnoj, odnosnoetničkoj osnovi.
Povod za ovo istraživanje je činjenica da je 2011. godina u medijskoj i političkoj predstavi predstavljena kao godina etničkimotivisane mržnje, netolerancije, diskriminacije, ugrožavanja slobode, poštovanja i različitosti, odnosno ugrožavanja ljudskihi manjinskih prava. Ovakve konstatacije zasnivale su se na sporadičnim incidentima u kojima su uglavnom učestvovalisrednjoškolci, ali (ne)posredno i pripadnici ultradesničarskih organizacija (medijski aspekt etničkih/nacionalnih incidenatapredstavljen je u posebnom delu ovog izveštaja). Kako bi se ispitale ovakve predstave Pokrajinski ombudsman je formiraoistraživački tim za sprovođenje ovog istraživanja, sa ciljem da se prikupe podaci sa terena i rezultati predstave javnosti.
Koncept kulturne autonomije čiji su nosioci nacionalni saveti nacionalnih manjina prvi put je uveden u pravni poredak RepublikeSrbije Zakonom o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina („Sl. list SRJ“, br. 11/2002, "Sl. list SCG", br. 1/2003 - Ustavna povelja i "Sl.glasnik RS", br. 72/2009 - dr. zakon). Zakon je donet krajem februara 2002. godine.
Donošenjem Ustava 2006. godine, nacionalni saveti nacionalnih manjina, kao nosioci kulturne autonomije nacionalnih manjina,postali su i ustavna kategorija. Ustav Republike Srbije pripadnicima nacionalnih manjina garantuje individualna i kolektivna prava, s timda kolektivna prava podrazumevaju da „pripadnici nacionalnih manjina, neposredno ili preko svojih izabranih predstavnika, učestvuju uprocesu odlučivanja ili odlučuju o pojedinim pitanjima vezanim za svoju kulturu, obrazovanje, obaveštavanje i službenu upotrebu jezikai pisma, u skladu sa zakonom“.
