Istraživanja
Istraživanja Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana sprovode se kako bi se sakupili i obradili podaci u cilju utvrđivanja stepena ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava u AP Vojvodini u oblastima kojima se institucija bavi, a u skladu sa ovlašćenjima navedenim u Pokrajinskoj skupštinskoj odluci o Pokrajinskom ombudsmanu.
Posebno značajna činjenica u vezi sa istraživanjima Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana je da ona na sistematičan način dokumentuju stanje ljudskih prava u AP Vojvodini u određenom vremenskom periodu. Imajući u vidu činjenicu da se u pojedinim oblastima ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava podaci ne prikupljaju, niti sistematski obrađuju, istraživanja naše institucije su neretko prvi i pionirski koraci ka sistematskom praćenju i dokumentovanju stanja ljudskih prava i mogućnostima njihovog ostvarivanja u odnosu na lokalne i pokrajinske organe uprave na teritoriji AP Vojvodine.
Publikacije Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana dokumentuju pojedine aktivnosti institucije i nude njena, kao i iskustva drugih institucija, organizacija i pojedinaca/ki u različitim oblastima ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava. Kao i u slučaju istraživanja, pojedine publikacije Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana bile su među prvima u Republici Srbiji i AP Vojvodini koje su se na specifičan način bavile nekom od oblasti ili načina institucionalne zaštite i unapređenja ljudskih prava.
Obezbeđivanje pratnje roditelja, usvojitelja ili staratelja detetu koje se nalazi na bolničkom lečenju predstavlja međunarodni standard u službi ostvarivanja zajemčenog prava deteta na najviši nivo zdravstvene i medicinske zaštite, a čije poštovanje doprinosi zaštiti osnovnih principa Konvencije Ujedinjenih nacija o pravima deteta.
Postupajući prethodno po pojedinačnim pritužbama građana na različite oblike povrede ovog prava, Pokrajinski zaštitnik građana - ombudsman prepoznao je potrebu da stanje u ovoj oblasti na teritoriji pokrajine sistemski ispita, kako bi identifikovao probleme i formulisao preporuke u cilju ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava deteta. Rezultati istraživanja sprovedenog 2016. i 2018. godine u opštim bolnicama u Vojvodini i u Institutu za decu i omladinu u Novom Sadu, ukazali su na određene nepravilnosti u radu pojedinih ovih zdravstvenih ustanova koje za posledicu imaju povredu prava deteta na pratnju tokom bolničkog lečenja.
Potvrdu sumnji da se usluga pratnje u nekim opštim bolnicama naplaćuje neposredno od pratioca, iako se ista po slovu zakona obezbeđuje na teret sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja, ombudsman je identifikovao kao najteži oblik povrede prava deteta na pratnju, pored diskriminacije očeva kojima u pojedinim zdravstvenim ustanovama nije dozvoljeno da budu uz svoje dete koje se nalazi na lečenju, a u ostalim slučajevima im je dostupnost ove usluge znatno otežana.
Preporuke ombudsmana odnose se na prestanak naplaćivanja usluge od pacijenata, omogućavanje očevima da budu u pratnji svoga deteta, te potrebu za uspostavljanjem ujednačene prakse, jasnih i preciznih procedura i protokola ostvarivanja ovog prava deteta. Ove mere podrazumevaju utvrđivanje jedinstvenih kriterijuma u pogledu medicinskih indikacija i stručno-metodoloških i doktrinarnih stavova od kojih zavisi medicinska neophodnost obezbeđivanja ove usluge, kako bi se diskreciona ocena postupajućeg lekara o potrebi za pratnjom svela na najmanju moguću meru.
Više o rezultatima istraživanja, njihovoj analizi i identifikaciji problema, te preporukama za poboljšanje stanja u ovoj oblasti možete pročitati u Izveštaju o istraživanju „Pravo deteta na bolničkom lečenju na pratnju roditelja“ koji se nalazi u prilogu.
 Pravo deteta na bolničkom lečenju na pratnju roditelja | 967 kB |
Istraživanje Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana „Pravo na dostupnost zdravstvene zaštite u AP Vojvodini” bavi se dostupnošću specijalističko-konsultativnih i dijagnostičkih pregleda za koje nije propisano utvrđivanje liste čekanja u opštim bolnicama na teritoriji AP Vojvodine tokom 2016. godine.
Osnovno polazište istraživanja je da je građanima tokom 2016. godine bilo otežano ostvarivanje prava na ovu vrstu zdravstvenih usluga iz obaveznog zdravstvenog osiguranja u okviru postojećeg zdravstvenog sistema u Republici Srbiji.
U istraživanju su učestvovali građani - korisnici usluga sistema zdravstvene zaštite, Klinički centar Vojvodine i devet opštih bolnica na teritoriji APV, kao i deset savetnika za zaštitu prava pacijenata u jedinicama lokalne samouprave u kojima se ove ustanove nalaze, od kojih su potonji učestvovali i u posebnoj fokus grupi. Uz deset zaštitnika prava osiguranih lica u zdravstenim ustanovama obuhvaćenim istraživanjem, podaci o ostvarivanju prava građana na naknadu troškova obavljanja specijalističko-konsultativnih i dijagnostičkih pregleda za koje nije propisano utvrđivanje liste čekanja u privatnoj praksi zatraženi su i od Pokrajinskog fonda za zdravstveno osiguranje i sedam okružnih filijala Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje na teritoriji APV.
Među najznačajnije rezultate istraživanja, ombudsman izdvaja:
- Opšte bolnice, jednako kao i građani i savetnici za zaštitu prava pacijenata, slažu se u oceni da je najveći problem u vezi sa obavljanjem specijalističko-konsultativnih i dijagnostičkih pregleda to što je broj doktora medicine-specijalista nedovoljan u odnosu na broj zahteva za pregledima;
- U opštim bolnicama na teritoriji APV građani tvrde da su najviše problema imali sa zakazivanjem internističkih pregled ultrazvukom i pregleda kardiologa, kao i svih specijalističkih pregleda načelno. Slično je stanje i u Kliničkom centru Vojvodine, dok domovi zdravlja na teritoriji AP Vojvodine, uključujući i onaj u Novom Sadu, najčešće nemaju dovoljno kapaciteta da podmiri potrebe građana za ultrazvučnim i drugim radiološkim pregledima, kao i pregledima ginekologa, fizijatara, oftalmologa, endokrinologa i kardiologa;
- Opšte bolnice su izdavale propisane potvrde o nemogućnosti obavljanja specijalističkih pregleda za koje nije predviđena lista čekanja u roku od 30 dana od dana javljanja osiguranog lica sa lekarskim uputom, odnosno overavale upute od izabranog lekara sa datumom pregleda zakazanim u roku dužem od 30 dana, u zanemarljivom broju, od čega čak pet bolnica i Klinički centar Vojvodine nisu izdali nijednu potvrdu, odnosno postupili saglasno ovoj zakonskoj obavezi;
- Blizu tri četvrtine građana tvrdi da su iskusili to da zdravstvena ustanova nije bila u situaciji da im zakaže potrebni specijalistički pregled u roku od 30 dana od dana javljanja sa uputom izabranog lekara;
- Na pitanje o tome da li su, nakon što su saznali da određena ustanova nije u mogućnosti da im zakaže pregled u propisanom roku, tražili da im se o tome izda propisana potvrda, dve trećine građana odgovara odrično, od čega najveći broj kao razlog navodi da nisu znali da je takva mogućnost propisana, odnosno da na to imaju pravo;
- Nepunih deset procenata od onih koji tvrde da su zatražili izdavanje potvrde, odnosno overavanje odgovarajućeg uputa od izabranog lekara, to pravo je i ostvarilo.
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman, kao nezavisan i samostalan organ AP Vojvodine koji se stara o zaštiti i unapređenju ljudskih prava, dostaviće rezultate, zaključke i preporuke ovog istraživanja nadležnim pokrajinskim organima, ustanovama i organizacijama, kako bi istima poslužili kao smernice u njihovom daljem radu u vršenju ovlašćenja pokrajine u oblasti zdravstva, pre svega onih koja se odnose na praćenje zdravstvenog stanja stanovništva i rada zdravstvene službe i predlaganje i preduzimanje mera za njihovo unapređenje, kao i staranje o sprovođenju utvrđenih prioriteta u zdravstvenoj zaštiti, te pružanje društvene brige za zdravlje i obezbeđivanje mera za sprovođenje zdravstvene zaštite od interesa za građane.
| Pravo na dostupnost zdravstvene zaštite u AP Vojvodini | 3072 kB |
Krajem 2017. godine Pokrajinski zaštitnik građana-ombudsman uputio je jedinicama lokalne samouprave na teritoriji AP Vojvodine upitnik u vezi sa ostvarivanjem prava na (besplatnu) pravnu pomoć. Istraživanje sa istom tematikom sprovedeno je i 2010. i 2013. godine. Cilj istraživanja iz 2017-te godine, kao i prethodna dva, bilo je utvrđivanje nivoa ostvarivanja prava na pravnu pomoć, koje se jemči Ustavom naše zemlje, na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine.
| Ostvarivanje prava na besplatnu pravnu pomoć u AP Vojvodini 2017. godine | 460 kB |
Pokrajinski zaštitnik građana-ombudsman sproveo je istraživanje u vezi sa informisanjem na jezicima nacionalnih manjina u delu koji se odnosi na najmlađu populaciju. Želeli smo da sagledamo kako se ostvaruje pravo na informisanje na jezicima nacionalnih manjina, ali iz ugla dece predškolskog i školskog uzrasta. Pored osnovne uloge prenošenja informacija mediji su, između ostalog, i sredstvo širenja običaja, tradicije, kulture i istorije, te su u tom kontekstu veoma značajni za očuvanje i unapređenje nacionalnog, jezičkog i kulturnog identiteta pripadnika nacionalnih manjina kao grupe i kao pojedinaca.
| Dečji i omladinski listovi na jezicima nacionalnih manjina u AP Vojvodini | 753 kB |
Zakonodavac u našoj zemlji prepoznao je učenike sa izuzetnim sposobnostima kao učenike sa potrebom za dodatnom podrškom, pa su i podzakonskim aktima bliže uređeni uslovi i način obezbeđivanja ovog vida podrške. Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman, u skladu s ovlašćenjem da sprovodi istraživanja kako bi stekao uvid u stanje ljudskih prava, identifikovao probleme i formulisao preporuke u cilju ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava, realizovao je istraživanje o podršci darovitim učenicima u osnovnim i srednjim školama u AP Vojvodini.
Ispitivano je to da li se, u kojoj meri i na koji način učenicima obezbeđuje podrška u vidu individualizovanog rada i primene individualizovanog obrazovnog plana, te da li postoje i koje su teškoće u primeni ovog vida podrške. Istraživanje je deskriptivno po metodi analize sekundarnih podataka.
Za potrebu istraživanja sačinjen je upitnik koji sadrži 35 pitanja formulisanih na osnovu propisa koji regulišu pravo na dodatnu podršku detetu i učeniku. Uzorkom su obuhvaćeni podaci iz 231 osnovne i 84 srednje škole u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini. Rezultati govore o tome da postoje teškoće u identifikaciji, tj. prepoznavanju darovitih učenika, posebno darovitih učenica i učenika mlađeg uzrasta, kao i nedovoljna edukovanost i motivisanost nastavnog i stručnog kadra u školama za rad sa njima.
Imajući u vidu rezultate istraživanja, ukazano je na potrebu za izmenom propisa, kao i za obezbeđivanjem edukativnih programa za nastavni i stručni kadar u vaspitno-obrazovnim ustanovama u vezi sa fenomenom darovitosti, identifikacijom i motivisanjem darovitih učenika, te na potrebu da se prilikom kreiranja mera i primene dodatne podrške učenicima vodi računa o osobinama i potrebama učenika različitog pola i uzrasta.
| Podrška učenicima sa izuzetnim sposobnostima u osnovnim i srednjim školama | 979 kB |
