Integracija i strah od asimilacije

Pitanje integracije se može tematizovati iz više različitih aspekata – informativnog, obrazovnog, kulturnog, identitetskog, političkog i ekonomskog, ali i sa stanovišta suočavanja sa prošlošću. Nema, međutim, uspešne integracije ako pripadnici različitih jezičkih i kulturnih zajednica nisu u stanju da komuniciraju na zvaničnom jeziku države u kojoj žive.

Po rečima Aniko Muškinje Hajnrih, pokrajinskog ombudsmana, nepoznavanje srpskog jezika jedan je od osnovnih problema koji otežava integraciju mađarske manjine u javni život Srbije. Učestvujući u radu konferencije „Unapređenje manjinske politike u Republici Srbiji – u korak sa integracijom“, koja je juče održana u Temerinu i koja se bavila položajem mađarske manjine, Muškinja Hajnrih je istakla da nepoznavanje službenog jezika nije samo krivica pripadnika mađarske manjine.

Osnovni razlog  nepoznavanja srpskog jezika krije se, po njenom mišljenju, u neodgovarajućoj manjinskoj i obrazovnoj politici. Programi i metodika učenja srpskog jezika u školama u kojima se nastava izvodi na mađarskom jeziku jednostavno ne omogućavaju pripadnicima mađarske manjine da nauče srpski jezik i komuniciraju na njemu. Pokrajinska ombudsmanka, međutim, nije propustila priliku da istakne da svoj deo odgovornosti za nepoznavanje srpskog jezika snose i sami pripadnici mađarske manjine koji često i neopravdano strahuju da će biti asimilovani. Ona je istakla i da su napori Pokrajinskog ombudsmana da sprovede istraživanje i inicira rasprava o uvođenju bilingvalne nastave na srpskom i mađarskom jeziku naišli na otpore koji su se, takođe, pravdali strahom od asimilacije.

Pozivajući se na Ljubljanske smernice, ona je ukazala i na činjenicu da pripadnici mađarske manjine nemaju u dovoljnoj meri razvijen osećaj pripadnosti državi u kojoj žive, da je veoma izražena privrženost Mađarskoj, kao i da se tamošnjim političarima više veruje i da se oni u priličnoj meri bave pitanjem ostvarivanja kolektivnih prava Mađara u Srbiji.  

Činjenica je da jedan dobar deo Mađara ima više poverenja u matičnu državu, nego u ovu u kojoj živi. To je, po rečima Lasla Jože, predstavnika fondacije Sekereš Laslo, nepovoljna činjenica, ali to je činjenica. Joža je istakao da obe zajednice, i srpska i mađarska, nose ožiljke. Poslednji ratovi i prisilna mobilizacija Mađara u rat u kome nisu želeli da učestvuju ostavila je posledice sa kojima se treba suočiti, a ne bežati od njih. No, svemu tome uprkos, mađarska zajednica, naglasio je on, nikada nije bila faktor dezintegracije. Ona je istorijski prihvatila status nacionalne manjine i kada insistira na vladavini prava, onda ona očekuje da će imati korist od takvog insistiranja i da će uživati u plodovima takve vladavine.

Nema integracije, po mišljenju novinara Lasla Tota, ako se ne poznaje prošlost. A da bi se prošlost spoznala, moraju se poznavati sve činjenice iz prošlosti, moraju se znati činjenice o onome što se događalo 1942, 1944 i 1945. godine. Kažnjavati ljude zato što pripadaju određenoj zajednici potpuno je apsurdno, kao što je i apsurdno rehabilitacijom uslovljavati povratak imovine. Po mišljenju Arona Čonke, predsednika Demokratske zajednice vojvođanskih Mađara, zakon o restituciji treba menjati, Srbiju regionalizovati, a nacionalne savete decentralizovati. Potrebno je, takođe, razmišljati o garantovanim mandatima i redefinisanju pojma opštine, kako bi građani, na osnovu supsidijarnosti, odlučivali o stvarima koje ih neposredno tište.

Po rečima Tamaša Korheca, predsednika Mađarskog nacionalnog saveta, sistem nacionalnih saveta je zamišljen u duhu integracije. Zakon o nacionalnim savetima zahteva da se komunicira i sarađuje i nacionalni saveti, u ostvarivanju svojih nadležnosti, deluju u saradnji sa organima javne uprave. Kao primere dobre saradnje Korhec je naveo saradnju sa policijom u oblasti službene upotrebe jezika, odnosno saradnju sa nadležnim institucijama u oblasti zaštite istorijskih spomenika. Pored dobrih primera, postoje i problemi koje nacionalni savet pokušava da reši, ali bez uspeha. Korhec je pomenuo dva takva problema – prvi se odnosi na podzastupljenost Mađara u javnim preduzećima, sudu, policiji, tužilaštvu i pošti, a drugi na višejezičnost. Savet, po njegovim rečima, čini kontinuirane napore da se promeni program učenja srpskog jezika, ali ti napori ne nailaze na razumevanje, kao, uostalom, i napori da i učenici srpske nacionalnosti uče jezik društvene sredine.

Konferencijom u Temerinu Forum za etničke odnose privodi kraju svoj projekat „Unapređenje manjinske politike u Republici Srbiji – u korak sa integracijom“. Projekat je trebalo da pruži odgovor na pitanje u kojoj meri manjinska politika doprinosi stvaranju integrativnog društva. Projekat je realizovan u saradnji sa amabasadama Velike Britanije i Holandije, i uz podršku Misije OEBS-a.